Het is inmiddels een spiritueel geaccepteert begrip dat elk onderdeel van de universum in zekere zin het geheel reflecteert. Hedendaags spiritualiteit heeft het holografische model van hedendaags wetenschap geleent. Dit begrip heeft altijd bestaan in Soefisme (Tasawwuf) en wordt uitgedrukt in het idee dat de mens niet alleen een druppel is die samensmelt met de oceaan maar een druppel die de oceaan bevat.
Elke goddelijke eigenschap is verborgen in de hart van de mens en door de samenwerking van de menselijke wil met goddelijk genade kunnen deze eigenschappen gewekt en geopenbaard worden. Wij mensen bevatten in onszelf de mogelijkheid om volwassenheid te ervaren – of voltooiing – om onze intieme relatie te ervaren met het geheel van Zijn op een zodanige manier dat we dit voltooiing weerspiegelen door onszelf. De hoogste spirituele verworvenheid van de mens wordt uitgedrukt door de woorden Insan-i Kamil, de Volwassen Mens.
De menselijke volwassenheid is niet zichtbaar vanaf het perspectief van de gemiddelde mens; ook is het niet succesvol getheoretiseert of beschreven door de wetenschap, filosofie of psychology; het is een geschenk van de Schepper van de mens. Het is een voorstel die voortkomt uit het Hart van de Natuur doormiddel van haar onthullende dialoog met de mensheid. Als de Natuur zijn laatste vrucht draagt, het is de Volwassen Mens, die spreekt met de stem en de intelligentie van de Natuur zelf, de uiting van de eigenschappen van voltooiing. Menselijke volwassenheid is onze aangeboren lot. Desniettemien, het vraagt om onze bewuste samenwerking met de goddelijke genade. Wat we kunnen weten over onze wezenlijke menselijkheid komt van degenen die een volwassen mens geworden zijn en die in staat zijn te luisteren in hun eigen hart door de leiding van de Scheppende Kracht.
Soefisme (Tasawwuf) ontving de impliciete kennis van volwassenheid eerst van de Quran, dat zichzelf beschrijft als ” een genade en begeleiding voor de mensheid”.
Soefisme is ook geïnspireerd op de steeds duidelijker begrip van deze volwassenheid in het leven en de leer van de vele heiligen (Awliya) en meesters beginnend met de Profeet Muhammed (saws).
In de tijd waarin we leven moet spiritualiteit worden gecentreerd in de werkelijkheid van de menselijke voltooiing zelf. Als deze gebaseerd is op een gedeeltelijke beschrijving van de mens, is het ontoereikend. Ongeacht wat er wordt gevraagd om dit tekort aan te vullen, als het uitgangspunt beperkt is dan de totaliteit van de mens, het resultaat zal slechts een vervormde versie van de mens zijn.
De eigenschappen van de volwassen mens (Insan-i Kamil) zijn de eigenschappen van Allah wat op de juiste wijze weerspiegeld is in de menselijke natuur. Allah heeft ontelbare kwaliteiten, negenennegentig ervan worden in de Quran genoemd. Sommige van deze zijn de dagelijkse eigenschappen van de mens: zien, horen, spreken, wil, leven, bewustzijn. De Soefi erkent dat deze kwaliteiten doormiddel van de mens tot uiting komen van het Absolute Wezen. Om een volwassen mens te worden moet men in staat zijn om meer en meer van de goddelijke eigenschappen in het dagelijks leven te weerspiegelen.
Deze wereld is de spiegel van de goddelijke eigenschappen, het gebied van hun manifestatie. Herkenning van deze eigenschappen in het hart is tevens herkenning in
het werkelijke leven. Er is geen scheiding op het gebied van Eenheid (Tawhid). Er is daarom geen conflict tussen het menselijk leven en het spirituele leven. Alleen wanneer het menselijk leven wordt gevormd door de eisen en de illusies van de geïsoleerde ego, wordt het gereduceerd tot een karikatuur, tot een verstoring van de heelheid. Anders, om volledig mens te zijn moeten we voldoen aan onze spirituele lot.